Keymıh taşı içindeki kireç alışımından dolayı topraktan ilk çıkışı işlenmeye uygun yani yumuşak olur. Taş karbonmonoksitle temas ettiği zaman süresince sertleşir ve mıh geçmez bir yapıya bürünür, o yüzden biz restorasyon amaçlı olarak söktüğümüz eserdeki taşları raspa dediğimiz taşa tekrar yüz açma işleminde ustaların zorlandıklarına şahit oluruz
Taş yapılardaki elemanlar:
HATCELİ: Dikdörtgen şeklinde, yükseklik 27 santim ve dört kenarı yontulmuş, ön yüzü tarakla açılmış taş.
MUSAFAT: Altı yüzü de yontulmuş yapıdaki odaları ayırmak, pencere tağılarında ve hacet yeri bölümlerini ayırmak için kullanılan taş.
ATEBE: Kapı üstlerinde ve pencere üstlerinde kullanılan yapının devam etmesini ve örülen duvarın taşınma görevini üstlenen ortalama 115x27x25 santim ölçülerinde olan tek parça yontulan sert keymıh taşından oluşur.
KEMER: Eski yapılardaki geniş girişler “atebe” kullanma imkanı olmadığından dolayı kemer dediğimiz (sivri kemer-simetri kemer,basık kemer) aynı ölçülerde yontulmuş sağlam keymıhtan dönerek montajı yapılan ve tepe kısmına isteğe bağlı olarak bazalttan veya aynı cins taştan oluşan kilit taşı konmak suretiyle tamamlanmış olur. Böylelikle yapının üst kata aktarımı yapılır. Kemer üstüne yapılan yapının devamının uyguladığı tonlarca basınç kemeri daha sağlam ve kalıcı yapar.
SALMA : Yapıların tavan kısmında kullanılan kat taşıyıcı veya tabla oluşturmak için kullanılan donatı.
HALEP SUVAĞI: Antep evinde ahşap sırıklarların taşıma görevini üstlendiği salma tavan veya ahşap ve demirle güçlendirilmiş şap üzerine yapılan Halep Sıvası dediğimiz kaymak kireç veelenmiş 0,5 kum ve kıyılmış ketenden (sucuların boru bağlantılarına sızıntıyı engellemek için sardığı malzeme) oluşan sıvadır. Zamanla öyle sert bir hal alır ki biz bazı cami içlerine tadilat ve onarım amaçlı delmemiz icap ettiğinde hayli zorlanırız.
Taş konusunda tecrübe edindiğim konuları paylaşmaktan mutluyum. Tarihi eser restorasyonu işiyle uğraştığım için birikimlerimi aktarmaya çalıştım.
Yazan: Erkan Bartık
